กระดอม

กระดอม มีชื่ออื่นอีกหลายชื่อ เช่น ขี้กาดง มะนอยจา ผักแคบป่า มะนอยหก มะนอยหกฟ้า เขียวขี้กา

เป็นผักใช้แกงที่เรียกว แกงป่าหรือแกงคั่ว โดยเอาผลมาผ่าเอาเมล็ดออก หรือนำผลมาลวกจิ้มน้ำพริก กระดอมเป็นพืชสมุนไพร เพราะเมื่อนำมาเป็นยา จะแก้โรคหลายชนิด ดังนี้

ผล  มีรสขม บำรุงน้ำดี แก้ดีแห้ง ดีฝ่อ ดีเดือด คลั่ง เพ้อ คุ้มดีคุ้มร้าย ทำโลหิตให้เย็น ดับพิษโลหิต บำรุงมดลูก รักษามดลูกหลังแท้งลูกหรือคลอดลูก ถอนพิษผิด สำแดง แก้ไข้ ส่วนผลแก่เป็นพิษ

เมล็ด แก้ผิดสำแดง กินแก้ผลไม้เป็นพิษ รักษาโรคเกิดจากการแท้งลูก ขับน้ำลายช่วย ย่อยอาหาร

ราก รสขม แก้ไข้ บำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร ดับพิษโลหิต รากแห้งบดผสมน้ำร้อนใช้ ทาถูนวดบริเวณที่ปวดเมื่อย

ใบ ใบ นำมาคั้นเอาน้ำหยอดตาแก้ตาอักเสบ แก้พิษบาดทะยัก

เถา  แก้ไข้ เจริญอาหาร โรคดีฝ่อ ดีเดือด ผิดสำแดง ไข้จับสั่น บำรุงน้ำนม

ลักษณะทั่วไป เป็นพืชล้มลุก ลำต้นเป็นเถาไม้เลื้อยไปตามดิน เถามีขนาดเล็กเป็นร่อง ปลายเถา มีมือเป็นเส้นกลมสีเขียว งอเป็นเหมือนลวดสปริง ยาว 14-25 เซนติเมตร ใช้เกาะ ยึด ใบ เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับกัน รูปร่างมีหลายลักษณะ เป็นรูปไต รูปสามเหลี่ยม รูปห้าเหลี่ยม หรือ แฉก ขอบใบเว้าเป็นฟันเลื่อย ใบกว้าง 5-10 เซนติเมตร ยาว 6- 12 เซนติเมตร เส้นใบแยกจากโคนใบจุดเดียวกัน ฐานใบเว้าลึกเป็นรูปหัวใจ มี ขนแข็งปกคลุม ลูบจะสากมือ

ดอก  เพศผู้และเพศเมียอยู่ในดอกเดียวกัน สีขาว ขนาด 1-2 เซ็นติเมตร มี 5 กลีบ โคน กลีบเป็นรูปหลอด กลีบดอกมีขนปกคลุมและมีขนาดไม่เท่ากัน เวลาดอกบาน จะ มีลักษณะเป็นรูปไข่ปนรูปขนาน

ผล รูปรีหัวท้ายแหลม ยาวประมาณ 3-7 เซนติเมตร มีสัน 10 สัน ผลอ่อนมีสีเขียว ผล แก่สีส้มปนแดง เนื้อในขาวเต็มนุ่ม มีเมล็ดสีน้ำตาล

(สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล 2542:4-5)

นำลงวันที่ 18 มี.ค 2543