ชุมชน บ้านครัวเหนือ

ถ้า"จิม ทอมป์สัน" คือตำนานการประสบความสำเร็จของคนขายผ้าไหม ชุมชน บ้านครัวเหนือ ก็เป็นส่วนหนึ่งที่อยู่เบื้องหลังความยิ่งใหญ่ของเขาเช่นกัน

เป็นเวลานานหลายสิบปีที่ชุมชนแห่งนี้ยึดอาชีพทอผ้าไหมกันทุกครัวเรือน ฝีมือการทอผ้าไหมได้รับการยอมรับจาก จิม ทอมป์สัน ที่เข้ามาเลือกซื้อเพื่อนำไปจำหน่ายที่ร้าน พื้นเพของชาวบ้านในชุมชนบ้านครัวเหนือ เป็นชาวจามที่อพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ 1)

โดยมาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ริมคลองมหาราช ซึ่งเป็นที่ดินที่พระองค์พระราชทานให้ และได้อาสาเข้าร่วมรบขับไล่ข้าศึกที่ยกทัพมารุกรานกรุงรัตนโกสินทร์ อาชีพดั้งเดิมของชาวจามก็คือการทำประมง และการทอผ้าไหมพื้นเมือง แต่ฝีมือการทอผ้าไหมของชาวบ้านในชุมชนแห่งนี้จะมีความโดดเด่นมากกว่า และได้สืบทอดมาหลายชั่วคนนับตั้งแต่ก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2

การทอผ้าไหมของชุมชน บ้านครัวเหนือ แห่งนี้ในยุคแรกจะทอเป็นผ้าขาวม้า ผ้าโสร่ง ต่อมาเมื่อ จิม ทอมป์สัน ได้เข้ามาประกอบธุรกิจผ้าไหมส่งออกไปต่างประเทศ ก็ได้ช่วยพัฒนาปรับปรุงออกแบบลวดลายสีสัน และใช้ฝีมือการทอจากชาวชุมชนเป็นหลัก ซึ่งจุดเด่นของผ้าไหมของชาวชุมชนแห่งนี้ก็คือ เนื้อผ้าจะมีคุณภาพสูง เส้นไหมจะเนื้อแน่นละเอียด สีจะสดสวย ใช้งานคงทน เป็นที่ถูกอกถูกใจและเป็นที่นิยมของชาวต่างประเทศเป็นอย่างมาก จนกระทั่งได้รับการคัดเลือกให้ใช้เป็นเครื่องแต่งกายของนักแสดงในภาพยนตร์ยิ่งใหญ่อย่าง "เบนเฮอร์" รวมทั้งบุคคลที่มีชื่อเสียงอย่าง" โรเบร์ ต เคเนดี้ " ก็ยังให้ความสนใจ จึงทำให้อาชีพทอผ้าไหมในสมัยนั้นเจริญรุ่งเรืองมาก

เมื่อปี พ.ศ. 2510 เหตุการณ์การหายตัวของ จิม ทอมป์สัน ที่ประเทศมาเลเซีย ทำให้ส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานของชุมชนแห่งนี้เป็นอย่างมาก หลายครอบครัวหันไปประกอบอาชีพอื่น ประกอบกับสภาพสังคมเปลี่ยนแปลงไป จึงทำให้ในปัจจุบันนี้เหลือครัวเรือนอยู่เพียงจำนวนหนึ่งเท่านั้นที่ยังคงยึดอาชีพการทอผ้าไหม เนื่องจากขั้นตอนการเตรียมเส้นไหมตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงการทอสำเร็จเป็นผืนผ้า ต้องอาศัยความชำนาญ ความอดทน และมีขั้นตอนการดำเนินงานที่ยุ่งยาก

อย่างไรก็ดีการทอผ้าไหมของชาวชุมชน บ้านครัวเหนือ ยังคงคุณภาพ ความงดงาม และยังคงรักษาเอกลักษณ์ไว้ได้อย่างต่อเนื่องแม้ว่ากาลเวลาจะผ่านมาถึงปัจจุบัน นอกจากนั้นยังได้มีการปรับปรุงและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นการคิดลายผ้าที่สวยงาม และเน้นเรื่องการใช้สีสันมากกว่าที่อื่นๆ อาทิ ผ้าไหมฟูก ผ้าสายฝน ผ้าลายน้ำ ผ้าดิ้นฟูก ลายสายรุ้ง และลายหินอ่อน ล้วนแต่เป็นเสน่ห์ที่ทำให้งานผ้าไหมทอของชุมชนแห่งนี้ดูแปลกตากว่าใครชุมชนบ้านครัวเหนือ ตั้งอยู่ที่ริมคลองแสนแสบ ซ.เกษมสันต์ 3 เขตราชเทวี นักท่องเที่ยวที่ สนใจตำนานการผลิตผ้าไหมไทยคุณภาพดี

สามารถเข้าชมขั้นตอนการผลิตผ้าไหมของชาวชุมชน บ้านครัวเหนือ ได้ทุกวันตั้งแต่เวลา 09.00-21.00 น. ซึ่งชุมชนแห่งนี้ยังอนุรักษ์การทอผ้าไหมไว้คงเดิมไม่เปลี่ยนแปลง โดยยังใช้แรงงานฝีมือทุกขั้นตอนไม่ว่าจะเป็นการฟอกสี การย้อมสี จนไปถึงการทอ ซึ่งที่นี่ยังใช้ระบบการทอด้วยกี่แบบดั้งเดิม และหากถูกใจผ้าไหมผืนใดก็สามารถเลือกซื้อได้ด้วย

การเดินทาง

รถประจำทางที่ผ่าน : 16, 29, 34, 36, 50, 79, 54, 93, 113
รถปรับอากาศ : ปอ.2, ปอ.29, ปอ.36
ท่าเรือโดยสาร : ท่าสะพานหัวช้าง (คลองแสนแสบ)

เอกสารอ้างอิง

กรุงเทพมหานคร. เที่ยวราชเทวี ม.ป.ท., ม.ป.ป.

นำลงวันที่ 17 ธ.ค 2545